«بازار مالی» (Financial Market) یک فضای فیزیکی یا پلتفرم مجازی است که در آن امکان خرید و فروش سهام، کالا یا سایر داراییهای ارزشمند فراهم شده است. ماهیتِ چیزی که بین خریدارها و فروشنده‌ها جابه‌جا می‌شود و چگونگی انجام آن، نوع بازار مالی را مشخص می‌کند. بازارهای مالی برای عملکرد صحیح اقتصادهای سرمایه‌داری بسیار حیاتی هستند. به‌طور کلی بازارهای مالی شرایطی را ایجاد می‌کنند تا بین افراد با مازاد منابع و کسانی که با کمبود منابع مالی مواجه هستند، یک ارتباطی شکل گیرد. بازارهای مالی متعددی نیز مانند: بازار طلا، بورس ، ارز دیجیتال ، فارکس ، مسکن و… وجود دارد.
یکی از راههای سرمایهگذاری، خرید دارایی های مالی است. از انواع داراییهای مالی میتوان به: سپردهگذاری در بانکها، صندوقهای بازنشستگی و انواع بیمهنامهها اشاره کرد. در کل انتخاب بهترین بازار مالی برای سرمایه گذاری در هر فرد باید با توجه به هدف، میزان سرمایه، استراتژی و شرایط جغرافیایی خود انجام شود.
مهمترین کارکردهای بازار مالی
همان‌طور که می‌دانید، بازارهای ۴ گانه اقتصاد کشور از بازار کالا، بازار کار، بازار پول و بازار سرمایه ایران تشکیل می‌شوند که بازار مالی، ۲ مورد از آن‌ها را در برمی‌گیرد. بنابراین، عملکردها و فعالیت‌های این بازار در تحقق رشد اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردارند. این عملکردها را میتوان در قالب چند مورد زیر بیان کرد:
تسهیل فرایند داد‌و ستد
بازار مالی بستری فراهم می‌کند که خریداران و فروشندگان به سادگی یکدیگر را پیدا کنند. بازارهای مالی و انواع بازار سرمایه در ایران درواقع پل ارتباطی یا نهادهای واسطه‌ای هستند که موجب کاهش هزینه معاملات و ساده‌تر و روان‌تر شدن خریدوفروش میان واحدهای اقتصادی می‌شوند.
بنابراین، انتقال وجه میان واحدهای سرمایهگذاری و واحدهای دارای پس‌انداز و نزدیک کردن خریداران و فروشندگان به یکدیگر، از دیگر کارکردهای بازار مالی است. در این میان، هرچه هزینه معاملات کاهش پیدا کند، فعالیت‌ها تخصصی‌تر شده و کارایی سیستم بهتر می‌شود. به این ترتیب، با وجود نهادهای واسطه شاهد رشد اقتصادی بیشتر و سریع‌تر خواهیم بود.
کاهش هزینه دستیابی به اطلاعات
جمع‌آوری و انتشار اطلاعات در قالب قیمت‌ها، یکی دیگر از کارکردهای بازار مالی است. بازار مالی با گردآوری اطلاعات مالی شرکت‌ها و انعکاس این اطلاعات از طریق انتشار قیمت سهام، سرمایه‌گذران را از پرداخت هزینه‌های هنگفت به بنگاه‌های ارزیابی مالی به منظور جستجو و دستیابی به اطلاعات، بی‌نیاز می‌کند.
این اطلاعات به افراد حقیقی و حقوقی کمک می‌کند که با گام‌هایی مطمئن‌تر اقدام به خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی کنند. ارزیابی شرکت‌های عضو بازار سرمایه، مدیران و شرایط حاکم بر بازار سهام فرآیندی پرهزینه و نیازمند دانش و مهارت است که از توان بسیاری از فعالان این بازار خارج است. انتشار و تحلیل این اطلاعات و دسترسی عموم به این اطلاعات با حداقل هزینه، یکی دیگر از روش‌های افزایش تمایل واحدهای مازاد به سرمایهگذاری در بازار بورس و سوق دادن منابع به سمت واحدهای کسری است که توسط بازارهای مالی میسر می‌شود.
کشف قیمت
بازارهای مالی در واقع تعیین‌کننده قیمت وجوه و سرمایه هستند و از این طریق می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها باشند. در این فرایند خریداران در یک بازه زمانی معین تمایل به خرید مقدار مشخصی از یک کالا با قیمت مدنظر خود دارند. فروشندگان آن کالا نیز تمایل به فروش آن کالا به مقدار موردنظر خود و با قیمت معینی دارند. تعیین سرمایه از یک جهت می‌تواند به شرکت‌ها که وام‌گیرنده از پس‌اندازکننده‌ها هستند کمک کند تا برنامه‌ریزی‌های مالی و سرمایه‌گذاری‌های خود را با بازدهی بیشتر یا مساوی سرمایه خود انجام دهند. کشف قیمت تابع عوامل گوناگونی است که برخی از این عوامل عبارتند از : نیروی عرضه و تقاضا، تاریخچه قیمت‌ها، رفتار بازار مالی و گزینه‌های مدیریت ریسک.
مدیریت ریسک و توزیع خطر
بازارهای مالی می‌توانند ریسک یا خطرات اقتصادی که متوجه یک شرکت هستند را میان سرمایه‌گذارانی با روحیه ریسک‌پذیری بالا توزیع کنند. افرادی که در رأس یک شرکت با فعالیت‌های اقتصادی پرخطر و بزرگ قرار دارند، با استفاده از انواع بازار مالی می‌توانند بخشی از سرمایه مورد نیاز خود را از طریق بازار پول و سرمایه تأمین کرده و از این طریق، سرمایه‌گذاران را در سود و زیان خود سهیم کنند. به این ترتیب، بخشی از بازدهی منفی یا مثبت شرکت میان سرمایه‌گذاران توزیع می‌شود.
این بازار همچنین، از طریق ایجاد تنوع در سبد دارایی، سرمایه‌گذاران را به تنوع در سرمایهگذاری ترغیب کرده و این امر منجر به کاهش ریسک از طریق افزایش منابع سرمایه گذاری می‌شود. تسهیل فرایند داد و ستد و کاهش ریسک نقدشوندگی از طریق گردآوری، تحلیل و انتشار اطلاعات، از دیگر کارکردهای بازارهای مالی است.
انتقال سرمایه میان واحدهای اقتصادی
همان‌طور که اشاره شد، بخش مالی اقتصاد از دو واحد مازاد و کسری تشکیل شده است. واحدهای مازاد در دست پس‌اندازکننده‌ها قرار دارند و تا پیش از سرمایهگذاری، به صورت پس‌انداز بلند مدت نگهداری می‌شوند. وجود انواع بازار مالی موجب تشکیل یک پل ارتباطی میان بخش مازاد و کسری می‌شود و این پس‌اندازهای بلند مدت به صورت وام‌های میان مدت یا بلند مدت در اختیار وام‌گیرنده‌ها قرار می‌گیرند که شرکت‌های تجاری، دولت و فعالان بخش صنعت کشور را شامل می‌شوند.
با توجه به اینکه همه واحدهای مازاد و سرمایه‌گذاران مهارت و دانش کافی برای فعالیت در انواع بازار سرمایهگذاری را ندارند، زمینه لازم برای سرمایهگذاری غیر مستقیم نیز توسط صندوقهای سرمایهگذاری، شرکت‌های سبدگردان و… ایجاد شده است. به این ترتیب، فرصت حضور در بازارهای مالی برای همه یک اندازه خواهد بود.
انواع بازار مالی
بازار ارز دیجیتال
بازار ارز دیجیتال فضایی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال است. عموما ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده که رمز ارز نام دارند در این بازار مبادله می‌شوند. نکته مهمی که درباره این فضا وجود دارد، غیرمتمرکز بودن آن است. در واقع میتوان این گونه گفت که هیچ نهاد نظارتی یا سازمانی روی امور بازار ارز دیجیتال کنترل نخواهد داشت.
یکی از ویژگی‌هایی که توجه‌ها را به سمت ارز دیجیتال جلب کرده غیر متمرکز بودن آن‌ها است. این بدان معناست که هیچ گروه یا سازمانی آن‌ها را کنترل نمی‌کند. به بیان ساده‌تر برای انتقال رمز ارزها نیاز به وجود بانکها یا اشخاص ثالث نیست و میتوان آن را مستقیم به شخص دیگری منتقل کرد. این نقل و انتقالات بر پایه سیستم‌های رمزنگاری مانند بلاک‌چین (Blockchain) انجام می‌گیرد.
انجام معاملات ارزی، تعیین ارزش دارایی‌ها و تمام مواردی از این قبیل تحت تأثیر کاربران این بازار انجام خواهد گرفت. کاربران بازار ارز دیجیتال بدون نیاز به هیچ گونه واسطه‌ای، به طور کاملا مستقیم می‌توانند معاملات ارزی خود را انجام دهند.
مقالات مرتبط: ساخت ارز دیجیتال تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز
دلیل محبوبیت ارزهای دیجیتال
ارزهای دیجیتال به دلیل بازار پرنوسان‌شان، فناوری که در آن‌ها به کار رفته و همچنین ایده‌های آزادی‌خواهانه‌ای که دارند، به سرعت بین مردم به محبوبیت بالایی دست یافتند.
بازار ارزهای دیجیتال به دلیل نوپایی آن‌ها، نوسانات زیادی دارد و ممکن است در یک روز قیمت یکی از آن‌ها تا چندصد درصد رشد کرده و یا چند ده درصد ریزش کند.
فناوری به کار رفته در ارزهای دیجیتال با به کارگیری علم رمزنگاری که پایه آن ریاضیات است، امکان تقلب را از افراد می‌گیرد و سیستم‌های پرداختی را در جهت راستگویی تشویق می‌کند.
علاوه بر این، جنبه آزادی‌خواهانه و کنار گذاشتن واسطه‌ها باعث شده تا افرادی که نسبت به سیستم‌های مالی سنتی بدبین بودند نیز به سمت ارزهای دیجیتال متمایل شوند.
بازار بورس
یکی دیگر از بازارها برای کسب درآمد که هنگام انتخاب بهترین بازار مالی برای سرمایه گذاری باید با آن آشنا شد، بازار بورس است. این بازار بر مبنای شراکت و تقسیم سود شکل گرفت. برای مثال اگر شما سهامی از یک شرکت را خریداری کنید به میزان سهمی که دارید می‌توانید از درآمد شرکت سود خود را برداشت کنید. ضمن اینکه در بسیاری از شرایط امکان شراکت در تصمیم‌گیری‌های شرکت مورد نظر نیز برای فرد ایجاد می‌شود.
بازار بورس مکانی برای خرید و فروش و قیمت گذاری است. فقط باید توجه داشته باشید که امکان خرید و فروش هر کالایی در آن وجود ندارد. در اصل این شرکت‌ها هستند که در بازار بورس خرید و فروش می‌شوند. با این تفاوت که همه افراد توانایی خرید یک شرکت کامل را ندارد. به همین دلیل است که شرکت‌های متنوع در این بازار به تعدادهای مختلف تقسیم می‌شوند و افراد می‌توانند بر اساس سرمایه خود سهام آن‌ها را خریداری کنند.
شاید جالب باشد بدانید که بورس به عنوان یکی از نمونه‌های بهترین بازار مالی برای سرمایه گذاری برای اولین بار در شهر آمستردام هلند و در قرن هفدهم میلادی تشکیل شد. اما در حال حاضر اکثر کشورهای جهان بازار بورس مخصوص خود را دارند. بازار بورس ایران نیز از تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۴۶ شروع به کار کرد.
مقالات مرتبط: بازار اختیار معامله به زبان ساده
بازار بورس ایران
شما به عنوان یک کاربر ایرانی حق دارید که درباره انتخاب بهترین بازار مالی برای سرمایه گذاری سردرگم باشید. به‌هرحال محدودیت‌ها و تحریم‌هایی که در ایران وجود دارد شرایط فعالیت در بازارهایی مثل بازار ارزهای دیجیتال یا فارکس را کمی سخت کرده است. در این میان بازار بورس ایران به عنوان فضایی مناسب برای سرمایه گذاری شناخته شده است و میتوان از آن به عنوان بهترین بازار مالی برای سرمایه گذاری در ایران یاد کرد.
طی پنج سال گذشته بازار بورس ایران در مقایسه با بازارهای دیگری که برای سرمایه گذاری در دسترس بود، بهترین عملکرد را از خود نشان داده است. بازدهی ۱۷۱۴ درصدی آن در پنج سال منتهی به شهریور ۱۴۰۰ گویای همین موضوع است. پس از بورس به ترتیب بازارهای سکه بهار آزادی با بازدهی ۹۱۴ درصدی، دلار با بازدهی ۶۷۵ درصدی و مسکن با بازدهی ۶۳۰ درصدی قرار دارند. بنابراین می‌توانید بازار بورس را به عنوان بهترین بازار مالی برای سرمایه گذاری انتخاب کنید.
نکته جالب دیگری که درباره بورس ایران وجود دارد این است که چیزی حدود ۷۰۰ نماد در آن برای معامله وجود دارد. در این میان نمادهایی مثل اوراق خزانه اسلامی بازدهی ثابت و ریسک کمی دارد و نمادهایی مثل سهام شرکت‌ها ریسک بیشتر و بازدهی نسبتا بالایی دارد. به طور کلی تنوع اوراق بهادار در بازار بورس به شکلی است که شما همیشه می‌توانید ریسک سرمایه گذاری خود را مدیریت کنید. ضمن اینکه ساعت کاری بورس در ایران از ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر است و فقط در روزهای کاری امکان انجام معامله وجود دارد.
بازار فارکس
هنگام انتخاب بهترین بازار مالی برای سرمایه گذاری، شناخت بازار فارکس باید به طور دقیق و کامل انجام شود. سرمایه گذاری در فارکس (Foreign Exchange Market) در واقع حضور در فضایی برای تبادل ارزهای خارجی است. به همین دلیل است سرمایه‌گذارانی که به دنبال کسب درآمد دلاری هستند عموما به سراغ این بازار می‌روند. موارد مختلف زیادی مثل نفت، ارز، سهام‌های آمریکا و طلا در بازار فارکس معامله می‌شود و شما به عنوان کاربر با هر واحد پولی مثل پوند، ین، یورو، دلار و … می‌توانید وارد معامله شوید.
بازار فارکس به عنوان یکی از نمونه‌های بهترین بازار مالی برای سرمایه گذاری بعد از پیدایش و گسترش معاملات اینترنتی در دهه ۹۰، محبوبیت زیادی پیدا کرد و در سطح جهانی مطرح شد. ابتدا طلا در قرن نوزدهم میلادی به عنوان استاندارد جهانی انتخاب شد و یک قرن بعد از آن دلار ایالات متحده آمریکا به عنوان ارز ذخیره جهانی شناخته شد؛ دقیقا در همین موقع بود که بازار فارکس ظهور کرد.
شرایط بازار فارکس
بسیاری از افراد هنگام انتخاب بهترین بازار مالی برای سرمایه گذاری در دو راهی بازار ارز دیجیتال و بازار فارکس می‌مانند. دلیل این موضوع شباهت بسیار زیاد این بازار به یکدیگر است. بازار فارکس مانند بازار ارز دیجیتال، شرایطی نسبتا بی‌ثبات دارد. اتفاقا همین موضوع است که معامله گران و سرمایه گذاران را جذب بازار فارکس کرده است؛ این نوسانات قیمتی می‌تواند باعث ایجاد فرصت‌هایی طلایی برای کسب درآمد باشد.
در این میان نکته مهمی وجود دارد، این که عواملی که روی ایجاد نوسانات قیمتی بازار فارکس تأثیرگذار است با عوامل تأثیرگذار در نوسانات قیمتی بازار ارزهای دیجیتال متفاوت است. بازار فارکس تحت تأثیر اخبار اقتصادی و سیاسی، اختلاف نرخ بهره، روابط بین‌المللی و قدرت اقتصادی کشورهای مختلف قرار دارد. به همین دلیل است که شما به عنوان یک معامله‌گر در بازار فارکس علاوه بر نمودارهای قیمت باید به موارد دیگری مثل آخرین اخبار مهم جهانی، تقویم سیاسی و اقتصادی و … توجه کنید.
کلام آخر
بازارهای مالی نقش مهمی در اقتصاد جهان و تک تک کشورها داشته و فضایی برای به جریان درآمدن سرمایه‌های مردم هستند.
از دیگر بازارهای مالی میتوان به بازار کالاها، بازار اوراق قرضه، بازار OTC و بازار ارز دیجیتال اشاره کرد. بازار ارز دیجیتال بین این موارد، تنها یک دهه قدمت دارد و به شدت در حال رشد است. بیشتر پروژه‌های این بازار از نوع غیرمتمرکز و مبتنی به فناوری بلاک چین هستند.
