هدف گذاری، فرایندی قوی برای اندیشیدن به آینده ایدئال و خلق آن است. مشکل اصلی در باور کردن تاثیر مثبت تعیین هدف در زندگی ما این است که بسیاری افراد هدف را در اتفاقات خاص و فوق‌العاده خلاصه می‌کنند؛ مثلا قبولی در دانشگاه بنام کشور. این نمونه هم نوعی هدف محسوب می‌شود که در جای خودش بسیار عالی است اما همه اهداف ما نباید اینقدر خاص باشند و نیستند!
هر گامی که در مسیر رسیدن به هدف برمی‌دارید، باید سنجیده و حساب شده باشد.
اگر شما هم یکی از افراد باانگیزه این روزگار هستید، احتمالا دوست دارید همین حالا یک کاغذ و قلم بردارید و برای چند مدت آینده، برنامه بریزید و چشم‌انداز تعیین کنید اما کمی دست نگه دارید.
حتماً تا به حال با قطب‌نما کار کرده‌اید. قطب‌نما جهت‌های اصلی را مشخص می‌کند و اگر از مسیر اصلی خارج شویم، مسیر درست را به ما نشان می‌دهد. هدف گذاری هم در زندگی شخصی و کاری ما چنین نقشی را دارد. موضوع مهم این است که داشتن قطب نما ما را به مقصد نمی‌رساند! در مورد هدف هم همین قاعده صادق است.
اهمیت هدفگذاری
از طریق تجربه موفقیت و احساسات مثبت همراه آن، اعتماد به نفس و اعتقاد به توانایی های خودمان رشد می کند. مشارکت در تعیین هدف جستجوی استراتژی های جدید برای کمک به موفقیت را فراهم می کند.
مشخص‌کردن اهداف معین و قابل‌ارزیابی، می‌تواند انرژی شما را به کار گیرد و اعتماد به نفس و انگیزه کافی را برای ادامه مسیر به شما بدهد.یافتن روش های جدید برای استفاده از مهارت های ما و فشار آوردن به توانایی های ما، دانش مربوط به وظیفه را افزایش می دهد در حالی که باعث افزایش خودکارآمدی و اعتماد به نفس می شود.در جایی که افراد با یک منبع کنترل خارجی معتقدند که نتایج مثبت و منفی هم نتیجه تاثیرات بیرونی است، هم افرادی که دارای منبع کنترل داخلی هستند معتقدند که موفقیت توسط اعمال و مهارت های خود تعیین می شود.
انواع هدف
هدف‌های ما در زندگی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. از انواع هدف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
اهداف کوتاه مدت
-
اهداف بنیادی
تحقق آنها در کمتر از یک سال اتفاق می‌افتد؛ مثل قبولی در امتحانات خرداد ماه، خریدِ سازِ مورد علاقه طی 6 ماه آینده و غیره.
-
اهداف موقتی
زمان تحقق آنها کمتر از یک ماه است؛ سفر رفتن در آخر هفته، تمیز کردن اتاق و رنگ کردن دیوار خانه نمونه‌هایی از اهداف موقتی هستند.
-
اهداف بلند‌مدت
اهدافی هستند که برای سال‌های بعد برنامه‌ریزی می‌شوند و به دو نوع اهداف غایی و مادام العمر تقسیم‌بندی می‌شوند.
-
اهداف مادام‌العمر
اهدافی هستند که دوست دارید در طول عمر خود به آنها برسید. مثل: تأسیس شرکت، گرفتن حکم بازنشستگی، راه‌اندازی مطب دندان پزشکی و غیره.
-
اهداف غایی
اهدافی هستند که باید آنها را در ابتدا انجام دهیم تا به اهداف بلند مدت برسیم. اهداف غایی، پل رسیدن ما به اهداف مادام العمر است. مثلاً برای تأسیس شرکت باید دانش و پول کافی داشته باشیم، برای راه‌اندازی مطب، مدرک دانشگاهی پزشکی گرفته باشیم و برای بازنشستگی، به میزان تعیین شده سابقه فعالیت داشته باشیم.
ما در طول زندگی هدف‌هایی داریم که رسیدن به آنها خواست همه‌ی ما است. اما چرا برخی از ما در رسیدن به اهداف خود ناکام هستیم؟ هدف گذاری در اینجا به کمک ما می‌آید.
چالش‌های هدف گذاری چیست؟
هدف گذاری عمل راحتی نیست و نیاز به شناخت کامل فردی و اجتماعی دارد. از نظر فردی، شخص باید برای هدف گذاری از نیازهای خود آگاه باشد و اولویت‌های خود را مشخص کند. از نظر اجتماعی نیز فرد باید بر نیازهای جامعه مسلط باشد و جایگاه خود و اهدافش را در جامعه بداند تا بتواند هدف گذاری درستی را انجام دهد.
انواع روش های هدف گذاری
روش‌های تعیین هدف و چشم‌انداز بسیار متنوع هستند؛ تقریبا هر فردی استراتژی و رویکرد منحصر به فردی در تعیین هدف دارد. اگر به زندگینامه افراد موفق نگاه کنید، هر کدام از یک راه و روش برای تعیین هدف یا تحقق آن استفاده کرده‌اند. در این بخش می‌خواهیم به دو مورد از محبوب‌ترین روش‌های تعیین هدف بپردازیم.
1- هدف گذاری اسمارت یا SMART
هدف گذاری SMART مخفف و کوتاه شده کلمات خاصی است که در کنار هم کلمه هوشمند یا SMART را تشکیل می‌دهند. این واژه‌ها عبارتند از:
- Specific: مشخص یعنی هدف باید کاملا مشخص و دقیق باشد. با خودتان صادق باشید؛
- Measurable: یعنی معیاری برای سنجش میزان موفقیت و تحقق هدف وجود داشته باشد.
- Attainable: دست یافتنی یعنی براساس توانمندی‌های فعلیتان هدفگذاری کنید.
- Realistic واقع گرایانه یا Relevant: مرتبط یعنی براساس وضعیت فعلی خودتان هدف تعیین کنید.
- Timely/Time Bound: در محدوده زمانی مشخص یعنی به شکل کوتاه مدت، میان مدت یا بلند مدت تعریف شود.
2- هدف گذاری چابک
در سیستم اجایل یا هدفگذاری به روش چابک شما مشکلات را می‌بینید و آنها را نادیده نمی‌گیرید. به این ترتیب می‌توانید هدفگذاری دقیق‌تر و منطقی‌تری برای بهبود رشد و توسعه فردی خود داشته باشید.